Adiyuf

Yaşamlarında el sanatlarına geniş yer veren Kuzey Kafkasyalılar, özellikle dekoratif sanatlarda ve gümüş işlemeciliğinde oldukça estetik objeler, modeller üretmişlerdir.

Yapılan araştırmaların sonucu olarak dünyaya başka isimlerle yayılan bazı sanat dallarının, Karadeniz ile Hazar Denizi arasındaki coğrafyada yaşamış olan Kuzey Kafkasyalılara ait olduğu ve metal işlemeciliğinin Kafkasya’da MÖ 3000’de görüldüğü belgelerle ortaya çıkarılmıştır. Bugüne ulaşmış birçok eser, yapıldığı çağ ve yer belirtilerek Kuzey Kafkasya müzelerinde ve ünlü Hermitaj Müzesi’nde sergilenmektedir.

Öte yandan takı üretiminin bir türü sayılan gümüş örücülüğü, dünyada zırh örücülüğü olarak da bilinmektedir. Yaklaşık 30-35 mikron (0,3 mm) kalınlığındaki altın ya da gümüş tellerin ilmek ilmek örülmesiyle icra edilen bu sanatın ürünleri ve gümüş tel kırma işlemesi Anadolu’da ilk defa 1890’lı yıllardan sonra, başka bir deyişle 1860’lı yıllarda başlayan büyük Çerkes Sürgünü’nden sonra görülmeye başlamıştır. Anlaşılmaktadır ki bu sanat türleri ve metal örücülüğü Kafkasya, Karadeniz kıyıları ve Mezopotamya kuşağı üzerinde beslenmiş ve değişen isimlerle günümüze kadar gelmiştir.

Çerkes el sanatlarında kullanılan düğümlerin ve örgülerin kökeni, Çerkes kadınlarının öncelikle kıyafetlerini süslemek için kullandıkları, ince veya kalın gümüş iple yapılan ve “dentleç” diye adlandırılan düğüm ve örgü şekilleridir. Bu düğümleri Çerkesler eski çağlardan beri, yaka kenarlarından tabanca kılıflarına, ilik-düğmeden başlıklara, kırbaç uçlarından yastık kılıflarına ve mücevherlere kadar çok geniş alanda kullanmış ve halen de kullanmaktadır.

Gış Hazretali’nin de dediği gibi “Ölen bir insanı yeniden diriltemezsiniz belki ama ölen bir sanatı canlandırabilirsiniz” düşüncesiyle çıktığımız yolda ve bu sanatın tarihinin doğru tanıtımını yapmak için kurduğumuz, üyelerimizden Sayın Bengün Gül’ün eğitmenliğinde oluşan Adiyuf Çerkes El Sanatları Tasarım, Öğrenim ve Uygulama Atölyesi ile yaklaşık 10 yıldır sürdürdüğümüz çalışmalarımızda sadece bilinen model ya da motifleri uygulamakla yetinmeyip, sanatın kaynağına dokunmadan modernize etmeye çalışarak öğretip yaşatmayı hedeflemekteyiz.

 

El Sanatları Atölyemiz Çarşamba günleri, 13.00-17.00 saat aralığında, Vakıf Merkezimizde gerçekleştirilmektedir.

El Sanatları Atölyemize adını veren Adiyuf, Nart söylencelerinde şöyle anlatılır;

Nartların ülkesinde bugün ki Karaçay – Çerkesk Cumhuriyeti sınırları içinde kalan Yincıc Nehri (Jelentçuk Nehri) kıyısında Habez köyü karşısındaki bir  kulede çok sevdiği eşi ile güzel bir gelin yaşarmış, adı Adıyuf imiş. Adıyuf’ ün en büyük özelliği karanlıkları aydınlatması imiş. Kocası sıksık ava çıkar ele geçirdiği at sürüsü veya avlarıyla dönerken Adıyuf nehrin üzerine keten bir köprü atar, karbeyazı kollarını ona doğru uzatırmış. Ellerinin yaydığı ışık, köprüyü aydınlatır, bu sayede kocası her defasında sağ salim geri gelirmiş.
Bir gün eşi kendini fazla överek “Görüyorsun, ne kadar mahirim. Benim sayemde yokluk çekmeden yaşıyoruz demiş.” “O kadar da değil” diye sitem eden Adıyuf, benim keten köprüm ve ellerimin ışığı olmadan yapamazdın diye itiraz etmiş.
“Sensiz de yapabileceğimi kanıtlayacağım diyen kibirli koca, yeni bir ava çıkmış. Akşam olunca, Adıyuf eşinin nal seslerini duymuş fakat keten köprüyü açmamış ve ışıldayan ellerini de uzatmamış. Gecenin zifiri karanlığında, atlar ve onlarla birlikte Adıyuf’un kocası delice akan ırmağa düşmüş ve ölmüşler. 
Adıyüf sınırsız bir acı, pişmanlık ve kederle ağlayarak, ışık saçan ellerini, kıyıdaki dik kayalara vurmaya başlamış. 

Derlerki; Yincıc kıyısındaki kayaların kırmızılığı, Adıyuf’un kanındandır. 


Bu öykünün değişik varyantları da olduğu gibi aynı karakter Abhaz Nart destanlarında da “Işıldayan Parmak” adıyla geçmektedir.

SON EKLENENLER

Kadim Çerkes El Sanatları ve Günümüz Uygulamaları Sergisi

Vakfımızın “Kadim Çerkes El Sanatları ve Günümüz Uygulamaları" temalı 8. Sergisinin açılışında bizleri yalnız bırakmayan, katılım ve...

“Nart Mitolojisi” Resim Yarışması Ödül Töreni

Şamil Eğitim ve Kültür Vakfı tarafından düzenlenen Nart Mitolojisi dijital resim yarışması ödül töreni, jüri üyeleri ve...

6 Şubat Depremlerinden Etkilenen Bölgedeki Derneklerimizle İftar Etkinliği

30 Mart 2023 tarihinde Şamil Eğitim ve Kültür Vakfı olarak Kafkas Vakfı ile birlikte deprem bölgesinde bulunan...

NART MİTOLOJİSİ Konulu Dijital Resim Yarışmamız Hakkında

Şamil Eğitim ve Kültür Vakfı olarak düzenlediğimiz ve 17 Mayıs 2022 tarihinde ilk duyurusunu yapmış olduğumuz ‘NART...